Nằm trải dài giữa hai huyện Như Xuân và Như Thanh, Vườn quốc gia Bến En (thành lập năm 1992) là khu sinh thái có diện tích 16.643ha, trong đó có 8.544ha rừng nguyên sinh và tái sinh. Đến với Bến En, ta sẽ có cảm giác lạc vào thế giới thần tiên với sông nước mây trời hư ảo, bởi khung cảnh thơ mộng của hồ Sông Mực (ảnh). Được tạo bởi 4 con suối và sông Mực, bốn mùa mặt hồ luôn xanh biếc, tĩnh lặng và vùng đất này còn lưu giữ những truyền thuyết ly kỳ.
Chuyện kể rằng, thuở trời đất còn hỗn mang, có một con mực khổng lồ là con của Long Vương ham cảnh đẹp nơi đây, mải chơi đến nỗi quên lối về. Khi nước rút, mực bị mắc cạn nên cố vùng vẫy, vết tích còn lưu đến bây giờ. Nơi mực chết tạo thành hồ Bến En, tua mực là các con suối. Chính vì vậy hồ có tên là Sông Mực, rộng 4.000ha, sâu hàng chục mét. Hồ Sông Mực được chia làm hai hồ: Hồ Thượng rộng hơn 3.000ha, hồ Hạ 800ha. Mang tên là Sông Mực, nhưng nước hồ trong veo.
Ở đó, du khách như lạc vào chốn mê cung với rừng lim bạt ngàn, những tán lá thông phát ra những âm thanh vi vu bởi những làn gió nhẹ tạo nên bản hợp xướng của rừng già. Xen vào đó là rừng chuối nở đỏ cheo leo trên những vách núi đá cao, đàn khỉ chuyền cành ra hồ uống nước, tiếng chim kêu râm ran tạo những cung bậc cảm xúc trong lòng du khách. Không chỉ chiêm ngưỡng thiên nhiên, ta còn được thưởng thức món cơm lam, uống rượu cần cùng người dân bản địa.
Ẩn hiện giữa sông nước là 21 hòn đảo với những huyền tích cảm động. Ấn tượng và cảm động nhất đó là câu chuyện về một đôi trai gái người Thái, họ yêu nhau và nguyện thề bên nhau suốt đời, nhưng vì lễ giáo nên dòng họ đã ngăn cản đôi trẻ. Quá đau khổ, người con gái khóc thảm thiết và nàng chết, biến thành hòn đảo. Trọng mối tình chung thủy, người dân nơi đây đã đặt cho hòn đảo này là đảo Tình Yêu.
Ngoài khu vực hồ, đảo và rừng, Bến En còn có những dãy núi đá vôi thuộc các xã Hải Vân, Xuân Khang, Xuân Thái với nhiều hang động còn giữ được vẻ tự nhiên như hang Ngọc, hang Dơi, hang Xuân Thái… với những nhũ thạch hình thù kỳ lạ, màu sắc huyền ảo. Hang Ngọc còn vẹn nguyên lò cao kháng chiến Hải Vân (thuộc xã Hải Vân) mà tên tuổi của nó gắn liền với tên tuổi của anh hùng Trần Đại Nghĩa. Hang Xuân Thái mới được phát hiện, dài hơn 1km và có nhiều hình thù đẹp.
Bến En còn là nơi sinh sống của nhiều loài động – thực vật quý hiếm. Nghiên cứu của các nhà khoa học cho thấy, vườn có 50 bộ, 177 họ, 216 giống và hơn 1.000 loài động vật, trong đó có 91 loài thú, 201 loài chim, 54 loài bò sát, 31 loài ếch nhái, 68 loài cá, 499 loài côn trùng. Nơi đây có nhiều loài động vật nằm trong sách Đỏ như voi, bò tót, gấu ngựa, báo lửa, khỉ mặt đỏ, vượn bạc má…
Qua đêm tại Bến En, du khách sẽ được thưởng thức món cá quả nướng, uống rượu cần và được nghe những nét văn hoá cổ xưa, những câu ca dân gian về cội nguồn xa xưa cùng những người dân bản Mường, Thái, Dao. Đến Bến En, du khách còn được thưởng thức món canh đắng – đặc sản của miền núi xứ Thanh. Với vị ngăm đắng của lá, vị cay của ớt, vị chua của mẻ, vị béo ngậy của thịt gà đã làm nên một hương vị khó quên mỗi khi thưởng thức. Loại cá mè khổng lồ ở hồ Sông Mực (mỗi con nặng 30-40kg) được chế biến thành nhiều món, đặc biệt là món cháo cá mè, rất ngon và bổ dưỡng.
Bến En đang được quan tâm chú ý đúng mức. Ông Lê Đức Giang – GĐ Vườn quốc gia Bến En – cho biết: “Hiện vườn đang lập dự án xây dựng thành nơi du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng cao cấp đạt tiêu chuẩn quốc tế. Với những thế mạnh và tiềm năng du lịch vốn có về hồ nước, đảo, rừng, sông, suối, hang động… Vườn quốc gia Bến En sẽ là điểm du lịch sinh thái lý tưởng”.
Đinh Bộ Lĩnh/Báo Lao Động